Phân tích niềm khao khát của nhân vật Nhĩ
trong giờ phút cuối cùng của cuộc đời.
- Trên giường bệnh, qua khung cửa sổ, Nhĩ đã nhận
thấy vẻ đẹp của thiên nhiên trong một buổi sáng đầu thu với những bông hoa bằng
lăng cuối mùa thưa thớt nhưng lại đậm sắc hơn; con sông Hồng màu đỏ nhạt, mặt
sông như rộng thêm ra: vòm trời như cao hơn; và sau cùng là điểm nhìn của anh
dừng lại ở cái bãi bên kia sông và cả một vùng phù sa lâu đời của bãi bồi bên
kia sông Hồng lúc này đang phô ra trước khung cửa gian gác nhà Nhĩ một thứ màu
vàng thau xen lẫn màu xanh non – những màu sắc thân thuộc quả như da thịt, như
hơi thở của đất màu mỡ”. Thật kỳ lạ, cái bãi bồi vốn quen thuộc gần gũi ấy bỗng
như mới mẻ với anh trong buổi sáng đầu thu này, ngỡ như lần đầu tiên anh cảm
nhận được tất cả vẻ đẹp và sự giàu có của nó. Bởi đây là một chân trời gần gũi
mà lại xa lắc vì chưa hề bao giờ đi đến”. Cho nên trong cái giờ phút cảm thấy
sắp từ giã cõi đời, trong anh bỗng bừng dậy khao khát mãnh liệt là được đặt
chân một lần lên cái bãi bồi bên kia sông – cái bãi bồi thân quen của quê hương
mà suốt cả cuộc đời dường như anh đã quên nó, hờ hững với nó. Giờ đây, thấy lại
được vẻ đẹp và sự giàu có của nó thì đã quá muộn và niềm khát khao ấy tuy bùng
lên mạnh mẽ nhưng chỉ là một niềm khao khát vô vọng, vì hơn ai hết, anh biết
chắc mình sẽ chẳng bao giờ đến được đó.
- Sang được bờ sông bên kia, với Nhĩ vừa là ước mơ,
vừa là suy ngẫm về cuộc đời. Tính biểu tượng từ cái “bên kia sông” mở ra hai
tầng ý nghĩa. Trước hết đó là một ước mơ: con người ta hãy đi đến cái “bên kia
sông” của cuộc đời mà mình chưa tới. Hình ảnh con sông Hồng phù sa?????? giới
giữa cái thực và cái mộng mà chiếc cầu nối là con đò qua lại mỗi ngày chỉ có
một chuyến mà thôi. Muốn đến với cái thế giới ước mơ kia đừng có do dự, vòng
vèo mà bỏ lỡ. Thế giới ước mơ ấy chẳng qua chỉ là trong tâm tưởng của con người
nên có thể nó sẽ là một ước mơ tuyệt mĩ hoặc chẳng là cái gì cụ thể cả. Tuy vậy
nó lại là cái đích mà con người ta phải ?????, kiếm tìm, vượt qua bao nhiêu
gian truân, khổ ải mà chưa chắc đã đến được. Cái vùng “?????tâm tưởng” ấy không
phải ai cũng hiểu được nếu chưa ở độ chín của sự từng trải hoặc quá ngây thơ.
Chẳng hạn như Tuấn, con trai anh, do không hiểu được cái thế giới ước mơ kia của
Nhĩ, vâng lời bố mà đi nhưng không hề biết vì sao nó phải đi, ở bên kia sông có
gì lạ. Nó sẵn sàng và
sà vào đám người chơi phá cờ thế bên hè” là lẽ dĩ nhiên. Còn Nhĩ, khi biết
thằng bé đã đi, tâm hồn anh trào dâng bao nhiêu náo nức. Nó cũng là “một cánh
buồm vừa bắt gió căng phồng lên”. Hình ảnh đứa con, hình ảnh của ước vọng từ
“cái mũ cói rộng vành và chiếc sơ mi màu trứng sáo” cứ chập chờn, khi là đứa
con, khi chính là mình. Hình ảnh tuyệt vời, trẻ trung này là mơ ước của anh.
- Niềm khao khát đó nói lên
nhiều điều có ý nghĩa:
+ Sự thức tỉnh về những giá
trị bền vững, bình thường mà sâu xa của cuộc sống – những giá trị thường bị
người ta bỏ qua, lãng quên, nhất là lúc còn trẻ, khi những ham muốn xa vời đang
lôi cuốn con người tìm đến.
Đó là sự thức tỉnh “giống
như một niềm mê say pha lẫn với nỗi ân hận đau đớn” nhưng đó là một “sự thức
nhận đau đớn sáng người của con người” (Lê Văn Tùng).
