Đề thi học sinh giỏi văn 11: đặc trưng giá trị và ý nghĩa của hình ảnh thơ
Hướng dẫn
| TRƯỜNG THPT CHUYÊN LAM SƠN THANH HOÁ ĐỀ THI ĐỀ XUẤT | KỲ THI CHỌN HSG KHU VỰC DH&ĐB BẮC BỘ LẦN THỨ XI – NĂM 2018 Môn thi: NGỮ VĂN Lớp 11 Ngày thi: /4/2018 Thời gian: 180 phút (không kể thời gian giao đề) (Đề thi có 02 câu, gồm 01 trang) |
Câu 1 (8 điểm):
Vì mỗi khoảnh khắc đều là duy nhất …
Câu 2 (12 điểm):
Trong tiểu luận “Mấy ý nghĩ về thơ”, Nguyễn Đình Thi viết:
Thơ là nơi tư tưởng tình tự, quấn quýt với hình ảnh như hồn với xác để tạo ra cái biết toàn thể, biết bằng tất cả tâm hồn, không phải chỉ biết bằng ý niệm, bằng ý thức (…) những hình ảnh ấy đều có trong đời thực, chúng ta đều thấy. Hình ảnh của thơ vừa làm ta ngạc nhiên, vừa đã quen với chúng ta tự bao giờ.
Bằng trải nghiệm thơ anh/ chị hãy bàn luận về vấn đề được gợi nên từ ý kiến.
Người ra đề: Lê Thị Phương Thúy
| TRƯỜNG THPT CHUYÊN LAM SƠN THANH HOÁ HƯỚNG DẪN CHẤM ĐỀ THI ĐỀ XUẤT | KỲ THI CHỌN HSG KHU VỰC DH&ĐB BẮC BỘ LẦN THỨ XI – NĂM 2018 Môn thi: NGỮ VĂN Lớp 11 Ngày thi: /4/2018 Thời gian: 180 phút(không kể thời gian giao đề) (Đề thi có 02 câu, gồm 01 trang) |
Câu 1 (8điểm)
Yêu cầu về kĩ năng:
Biết cách làm bài văn nghị luận xã hội; kết cấu chặt chẽ, diễn đạt lưu loát; không phạm lỗi chính tả, dùng từ, diễn đạt.
Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể đưa ra những ý kiến, trình bày theo nhiều cách khác nhau, nhưng cần chính xác, hợp lí, rõ ràng, thuyết phục… và nêu được các ý cơ bản sau:
Giải thích ý kiến (2.0 điểm)
– Khoảnh khắc là khoảng thời gian ngắn ngủi, trôi qua một cách nhanh chóng, đó cũng là cơ sở tạo nên toàn bộ thời gian cuộc đời. Có những khoảnh khắc trôi qua vô nghĩa. Cũng có những khoảnh khắc làm nên những giá trị, định vị được một con người, quyết định một cuộc đời, thậm chí là đời nhân loại.
– Duy nhất: đơn nhất, độc nhất, không lặp lại.
=> Lời khẳng định, cũng là lời nhắc nhở con người về thời gian với ý nghĩa của từng khoảnh khắc, từ đó gợi mở thái độ sống tích cực, trân trọng, nâng niu, gìn giữ từng giây phút cuộc đời.
Bàn luận vấn đề (5.0 điểm)
– Khẳng định tính đúng đắn của vấn đề:
+ Thời gian tuyến tính một đi không trở lại. Mỗi khoảnh khắc thời gian trong tương quan với cuộc đời là một phần giá trị sống mà con người đã tạo nên hay được đón nhận.
+ Mỗi khoảnh khắc trôi qua, giá trị sống của giây phút hiện tại, điều duy nhất chỉ có ở khoảnh khắc thời gian hiện tại mất đi.
+ Sống sâu sắc, mãnh liệt, say mê; quyết tâm theo đuổi những ước mơ, khát vọng; sống yêu thương, sẻ chia; ý thức tận hưởng, tận hiến … sẽ làm cho khoảnh khắc ngắn ngủi trở nên bất tử.
– Mở rộng – phản đề:
+ Có những khoảnh khắc con người đối diện với tuyệt vọng, tận cùng đau khổ không chút ngắn ngủi và trở thành kí ức đầy ám ảnh, rất cần bản lĩnh để vượt qua.
+ Phê phán những người để nhiều khoảnh khắc trôi qua vô nghĩa khi sống hời hợt, chạy theo ảo vọng, để cho lòng tham, sự tàn nhẫn, cái xấu cái ác điều khiển.
Bài học nhận thức và hành động (1.0 điểm)
– Quý trọng từng khoảnh khắc của mình, tôn trọng, trân trọng những khoảnh khắc của người khác.
– Sống trọn vẹn, ý nghĩa trong từng khoảnh khắc cho mình và đóng góp cho cộng đồng xã hội.
Câu 2 (12 điểm):
Yêu cầu về kĩ năng
Học sinh biết cách làm bài nghị luận văn học: hiểu và giải quyết một vấn đề lí luận về đặc trưng của thơ (có những cảm nhận, đánh giá mang màu sắc cá nhân).
Bài viết có bố cục rõ ràng, hệ thống luận điểm, luận cứ thuyết phục, trình bày sạch sẽ. Không mắc lỗi chính tả, dùng từ, viết câu. Hành văn trôi chảy, linh hoạt, có chất văn.
Yêu cầu về kiến thức
Thí sinh có thể làm bài theo nhiều cách khác nhau, song cần đảm bảo những nội dung cơ bản sau:
Giải thích:
– Thơ phản ánh cuộc sống không phải bằng ý niệm mà bằng khả năng biểu đạt phong phú, tinh tế của ngôn từ với âm điệu, tiết tấu… và đặc biệt bằng hình ảnh.
Hình ảnh là một phương tiện tạo nghĩa hiệu quả của thơ. Nói cách khác, hình ảnh là một trong những phương thức tái hiện, tái tạo và phản ánh, chiếm lĩnh cuộc sống của nhà thơ.
– Tư tưởng tình tự, quấn quýt với hình ảnh: Hình ảnh thơ mang trong nó tư tưởng, tình cảm của người làm thơ hay tư tưởng, tình cảm của người làm thơ đã thấm hiện thành hình ảnh thơ. Hình ảnh thơ là sự gắn bó giữa hình thức và nội dung được biểu hiện của thơ.
=> Ý kiến của Nguyễn Đình Thi đã khẳng định đặc trưng giá trị và ý nghĩa của hình ảnh thơ. Hình ảnh thơ chính là một trong những phương tiện quan trọng, hữu hiệu truyền cảm hứng, thông điệp đến người đọc. Từ đó mà người đọc nhận biết, cảm nhận lĩnh hội toàn bộ thế giới phong phú phức tạp cùng thông điệp nghệ thuật sâu sắc mà nhà thơ gửi gắm.
Bàn luận:
Bằng việc cảm thụ hình ảnh trong các câu thơ, bài thơ cụ thể cùng việc sử dụng phù hợp, linh hoạt kiến thức về thơ, thí sinh làm rõ vấn đề lí luận, làm nổi bật vai trò của hình ảnh trong thơ. Đảm bảo các ý cơ bản sau:
– Thơ không nói bằng ý niệm thuần túy, thơ lay động chiều sâu tâm hồn. Muốn vậy người làm thơ phải thấy được những hình ảnh trong ý nghĩ, trong tình cảm của chính mình.
– Hình ảnh thơ được sáng tạo nên từ những hình ảnh thực mà nhà thơ đã gặp trong cuộc sống. Để rồi trong một cảnh huống, trạng thái cụ thể nào đó, hình ảnh thực ấy bỗng nảy lên trong tâm hồn người làm thơ, thành hình trong những câu thơ. Hình ảnh thơ vì thế gắn bó mật thiết với rung động cảm xúc và những nghĩ suy của người nghệ sĩ. Nó được biểu hiện bằng đường nét, màu sắc và có khả năng tạo liên tưởng tưởng tượng phong phú, đọng lại dư ba trong tâm hồn người đọc.
– Sức hấp dẫn, sự thành công của bài thơ có sự đóng góp không nhỏ của hình ảnh thơ được tạo dựng theo đặc trưng riêng của lao động sáng tạo thơ. Hình ảnh vừa làm nền cho những thăng hoa câu chữ, vừa làm cho người đọc tựa vào đó để thấu thị mọi tư tưởng, tình cảm, cảm xúc mà người làm thơ muốn gửi gắm.
Đánh giá, nâng cao:
– Ý kiến khẳng định vai trò của hình ảnh, một trong những yếu tố hữu hiệu làm nên giá trị, sức hấp dẫn của thơ.
– Bài học sáng tạo và tiếp nhận:
+ Đối với nhà thơ: Tinh tế trong trải nghiệm sống, bén nhạy trong lao động chữ nghĩa để sáng tạo hình ảnh độc đáo, mới mẻ, hấp dẫn và ý nghĩa. Bằng hình ảnh khơi gợi, bồi đắp cảm xúc, tình cảm con người; gửi những thông điệp nghệ thuật sâu sắc, ý nghĩa.
+ Đối với độc giả: Tinh tế cảm nhận những hình ảnh cuộc sống, tinh tế, sâu sắc trong cảm thụ hình ảnh thơ, từ đó đón nhận những thông điệp cuộc sống phập phồng chất sống, lắng nhận những thông điệp nghệ thuật ý nghĩa qua sức biểu đạt của hình ảnh thơ. Trân trọng những giá trị mà hình ảnh thơ mang lại cùng lao động của nhà thơ.
* Lưu ý:
– Giám khảo nắm yêu cầu của hướng dẫn chấm để đánh giá tổng quát bài làm của thí sinh. Cần khuyến khích những bài viết có chất văn, có những suy nghĩ sáng tạo.
– Việc chi tiết hóa điểm số của các câu, các ý phải linh hoạt, đảm bảo không sai lệch với tổng điểm của câu và được thống nhất trong nhóm chấm.
– Điểm lẻ được làm tròn đến 0,5 điểm sau khi đã chấm xong và cộng tổng điểm toàn bài.
——-HẾT–
Theo Sachvanmau.com
