Đề thi học sinh giỏi lớp 11: Chứng minh nhận định về truyện ngắn
Hướng dẫn
| SỞ GIÁO DỤC & ĐÀO TẠO HƯNG YÊN TRƯỜNG THPT CHUYÊN (Đề thi gồm 01 trang) | KÌ THI CHỌN HỌC SINH GIỎI DUYÊN HẢI – ĐỒNG BẰNG BẮC BỘ NĂM HỌC 2017 – 2018 MÔN NGỮ VĂN – LỚP 11 Thời gian làm bài: 180 phút |
Câu 1 (8 điểm)
Khoảng cách thế hệ trong nhiều gia đình, giữa học trò tuổi teen và bố mẹ, thậm chí bố mẹ cũng còn rất trẻ, giờ có thêm một tác nhân từ thế giới mạng, hay đúng hơn là sự cám dỗ của việc kết nối. Nhiều ông bố bà mẹ không tài nào ngủ được khi thấy đèn của chiếc modem nhấp nháy liên hồi…Nhưng tắt modem rồi vẫn không ngắt được kết nối, khi sóng 3G trên điện thoại vẫn chạy vù vù.
Sống là kết nối. Nhưng sống cũng cần có những khoảng lặng ngắt kết nối… Luyện được cách “ngắt kết nối” trong thời đại số quả là khó khăn, nhưng làm được thì bạn mới có thể sống mà không bị cuốn đi theo những vòng xoáy thông tin hỗn độn.
Con người khao khát sự kết nối. Rồi một ngày, con người sẽ lại khao khát khoảng lặng ngắt kết nối.
(Trích Kết nối và ngắt kết nối – Hà Nhân theo Sống như cây rừng)
Anh/chị có đồng tình với ý kiển của tác giả Hà Nhân: Rồi một ngày, con người sẽ lại khao khát khoảng lặng ngắt kết nối.
Câu 2 (12 điểm)
Nhận định về truyện ngắn, có ý kiến cho rằng: “đó là một kỳ quan nghệ thuật bé nhỏ nhưng có sức chấn động phi thường”.
Anh/chị hiểu ý kiến trên như thế nào? Qua một số truyện ngắn tiêu biểu trong chương trình Ngữ văn 11, anh/chị hãy làm sáng tỏ ý kiến trên?
Người ra đề: Trần Thị Thanh Xuân – Phạm Thị Bình
HƯỚNG DẪN CHẤM
Câu 1 (8 điểm)
* Yêu cầu về kĩ năng:
Làm tốt kiểu bài nghị luận xã hội về tư tưởng, đạo lí; bố cục rõ ràng; lập luận chặt chẽ; hành văn trôi chảy; không mắc lỗi chính tả, diễn đạt.
* Yêu cầu về kiến thức:
Thí sinh có thể luận giải vấn đề theo quan điểm riêng của mình song cần logic, hợp lí và đảm bảo những ý cơ bản sau:
- Giải thích: (1,0 điểm)
– Ngắt kết nối: là khi con người ngừng sử dụng Internet làm phương tiện để tương tác với thế giới mạng.
– Khoảng lặng ngắt kết nối là khi con người đã thoát khỏi sự chi phối, tác động bởi thế giới mạng.
à Khẳng định khoảng lặng ngắt kết nối là cần thiết và hữu ích với mỗi người.
- Bàn luận: (5,0 điểm)
– Khoảng lặng ngắt kết nối giúp con người không bị cuốn theo vòng xoáy thông tin hỗn độn; thoát khỏi thế giới ảo để dành thời gian cho việc cảm nhận cuộc sống thật, xây dựng những mối quan hệ gần gũi ngay cạnh mỗi người.
– Khoảng lặng ngắt kết nối là sự cần thiết để con người có thời gian, điều kiện để di dưỡng tâm hồn mình được trong lặng, an yên giữa cuộc sống gấp gáp, hối hả của thời đại số, thế giới phẳng.
à Kết nối để sống nhanh cùng thời đại, ngắt kết nối để sống chậm cho tâm hồn. Kết nối hay ngắt kết nối đều quan trọng và không thể thiếu với bất cứ ai trong thời đại công nghệ số.
– Tuy nhiên cần thấy khoảng lặng ngắt kết nối cần được thực hiện đúng thời điểm để không ảnh hưởng tới công việc và người khác.
- Bài học liên hệ: (2,0 điểm)
– Thái độ đúng đắn của chúng ta trong thời đại công nghệ thông tin: bên cạnh việc học cách kết nối là học cách ngắt kết nối đúng lúc. Học sống chậm giữa đời nhanh.
(Cùng với việc đưa ra lí lẽ thí sinh cần có các dẫn chứng sinh động lấy từ xã hội để làm sáng tỏ luận điểm)
Câu 2 (12 điểm)
* Yêu cầu về kỹ năng
– Nắm vững phương pháp làm bài nghị luận về một ý kiến bàn về văn học.
– Bố cục mạch lạc; kết cấu chặt chẽ, diễn đạt trong sáng, lưu loát; không mắc lỗi chính tả, dùng từ, ngữ pháp.
* Yêu cầu về kiến thức
Trên cơ sở hiểu ý nghĩa câu nói, thí sinh biết cách làm bài văn nghị luận văn học. Thí sinh có thể cảm nhận và kiến giải theo những cách khác nhau nhưng phải có lí lẽ, căn cứ xác đáng. Sau đây là một số định hướng:
- Giải thích ý kiến. (2,0 điểm)
– Khái niệm truyện ngắn: truyện ngắn là tác phẩm tự sự cỡ nhỏ với một dung lượng hiện thực, số lượng nhân vật, sự kiện, thời gian, không gian…tương đối hạn chế.
– Nói truyện ngắn là “một kì quan nghệ thuật bé nhỏ nhưng có sức chấn động phi thường” là cách nói có tính liên tưởng, so sánh:
+ Kì quan nghệ thuật: công trình nghệ thuật độc đáo, có sức hấp dẫn đặc biệt.
+ Kì quan nghệ thuật bé nhỏ: quy mô nhỏ bé, có tính giới hạn.
+ Có sức chấn động phi thường: Có giá trị và sức tác động, ảnh hưởng rộng lớn tới người đọc.
à Nhận định vừa nêu lên đặc trưng cơ bản của truyện ngắn: một thể loại bị giới hạn về thế giới nghệ thuật nhưng có sức khái quát cao về giá trị tư tưởng vừa khẳng định và đề cao vị trí cũng như sức hấp dẫn đặc biệt của thể loại này.
- Bình luận và chứng minh. (8,0 điểm)
* Bình luận: Truyện ngắn là “một kì quan nghệ thuật bé nhỏ nhưng có sức chấn động phi thường”.
– Ngôn ngữ ít, số trang ngắn và bị giới hạn nhưng hàm súc, cô đọng nên có sức chứa lớn về tư tưởng.
– Đề tài nhỏ, thưởng chỉ xoay quanh một vấn đề nhưng chủ đề lớn, có ý nghĩa hiện thực, nhân sinh và có tính triết lí cao.
– Thời gian, không gian bị hạn chế (chỉ tập trung phản ánh 1 thời điểm tiêu biểu, 1 địa điểm cụ thể) nhưng đó là những thời khắc và những điểm không gian có ý nghĩa, có khả năng dồn nén sức nặng hiện thực. Ngoài ra, không gian, thời gian còn được mở rộng bằng sự hồi tưởng, liên tưởng nên vẫn khái quát được cả cuộc đời và cả 1 thế hệ…
– Số lượng nhân vật thường ít, tính cách không quá phức tạp nhưng thường được miêu tả ở những khía cạnh nổi bật nhất (ngoại hình, nội tâm, hành động…) và được đặt trong tình huống để bộc lộ nhận thức và hành động.
– Cốt truyện đơn giản, ít sự kiện nhưng lại chú ý xây dựng những chi tiết đắt, có sức cô đọng, khái quát khắc họa tính cách nhân vật và thể hiện ý nghĩa, giá trị của tác phẩm.
– Kết cấu đơn giản, không phức tạp nhưng luôn tạo những bất ngờ và đột biến thông qua việc xây dựng phần mở đầu ấn tượng, hấp dẫn và kết thúc bất ngờ, thú vị.
* Chứng minh.
– HS chọn một số tác phẩm trong chương trình Ngữ văn 11 để phân tích, chứng minh. Trong quá trình phân tích chứng minh cần làm nổi rõ tính “bé nhỏ” (sự giới hạn về thế giới nghệ thuật) và “sức chấn động phi thường” (ý nghĩa và giá trị khái quát sâu xa) của tác phẩm truyện ngắn.
- Đánh giá khái quát.(2,0 điểm)
– Nhận định đã khái quát chính xác đặc trưng cơ bản và giá trị, sức hấp dẫn của thể loại truyện ngắn: truyện ngắn là phải ngắn, nhưng lại có sức khái quát, sự cô đọng, tinh chất.
– Truyện ngắn là một trong những thể loại văn học khó nhất, đòi hỏi một công phu lao động lớn của nhà văn: khả năng quan sát và khái quát các vấn đề của cuộc sống; tổ chức tác phẩm và chọn lọc chi tiết; xây dựng nhân vật, lựa chọn ngôn ngữ…–> tất cả đều được tính toán một cách kĩ càng, chính xác.
+ Do đó, để tiếp nhận một truyện ngắn cũng đòi hỏi sự công phu, kĩ lưỡng và một sự cảm thụ vô cùng tinh tế của người đọc trong việc đọc – hiểu và lĩnh hội một tư tưởng lớn, một thông điệp sâu và một tài năng nghệ thuật viết truyện đặc sắc chứa đựng trong một truyện ngắn.
* Lưu ý: Giám khảo vận dụng linh hoạt HD chấm; khuyến khích những bài làm sáng tạo./.
Theo Sachvanmau.com
