Đề bài: Soạn Bài Tìm Hiểu Các Yếu Tố Tự Sự Và Miêu Tả Trong Văn Nghị Luận
Bài Làm
I. YẾU TỐ TỰ SỰ VÀ MIÊU TẢ TRONG VĂN NGHỊ LUẬN
Câu 1:
a)
– Đoạn trích (a): Yếu tố tự sự kể lại những thủ đoạn của việc bắt lính kì quặc và tàn ác.
– Đoạn trích (b): Yếu tố miêu tả: Cảnh khổ cực của những người Việt Nam bị bắt lính.
– Đoạn (a) có yếu tố tự sự mà không phải là văn bản tự sự ; còn đoạn trích (b) có yếu tố miêu tả mà không phải là văn bản miêu tả vì: Tự sự và miêu tả không phải là mục đích chính, tác giả không nhằm mục đích kể chuyện hay miêu tả đơn thuần. Mà mục đích chính của hai đoạn trích trên nhằm vạch trần sự tàn bạo, giả dối của chính quyền thực dân trong cái gọi là “ mộ lính tình nguyện”. Vì thế, hai đoạn trích trong tác phẩm của Nguyễn Ái Quốc nhằm làm rõ phải trái đúng sai với hệ thống luận cứ hết sức chặt chẽ.
b) Nếu đoạn trích (a) thiếu đi những yếu tố kể lại kiểu bắt lính kì quặc và tán ác, thì ta có thể lường hết được việc mộ lính tình nguyện đã gây ra những vụ lũng nhạm hết sức trắng trợn như thế nào; và nếu đoạn (b) thiếu đi những yếu tố miêu tả thì ta không thể hình dung rõ sự giả dối, lường gạt trong lời rêu rao về “lòng sốt sắng đầu quân tấp nập không ngần ngại”. Vì vậy, nếu bỏ yếu tố tự sự (a ) và miêu tả trong (b) thì người đọc khó hình dung được một cách cụ thể, rõ ràng về thực trạng của việc bắt lính, tình cảnh của những người bị bắt lính. Hai yếu tố tự sự và miêu tả giúp người đọc hình dung một cách cụ thể rõ ràng và sinh động về cái gọi là lính tình nguyện.
c) Văn nghị luận rất cần yếu tố tự sự và miêu tả, hai yếu tố này giúp cho việc trình bày luận cứ được rõ ràng cụ thể và sinh động.
Câu 2:
a) Những yếu tố miêu tả và miêu tả trong đoạn văn trên:
– Yếu tố tự sự kể về chuyện chàng Trăng ( mẹ chàng mơ thấy thỏ trắng nhảy qua ngực và đẻ ra chàng, sau đó chàng giết tên bạo chúa và biến vào mặt trăng) của dân tộc Mơ- nông và chuyện Nàng Han (có công đánh giặc ngoại xâm sau đó nàng bay về trời) của dân tộc Thái.
– Yếu tố miêu tả:
+ Mơ thấy thỏ trắng nhảy qua ngực.
+ Chàng không nói, không cười, chỉ thích chơi khiên đao
+ Dòng thác Pông-gơ-ni những vầng sáng bạc
+ Cờ lệnh bằng chăn dệt ngũ sắc
+ Những vũng, những ao chi chít nối tiếp vết chân voi ngựa của quân nàng.
– Tác dụng: Các yếu tố tự sự và miêu tả có tác dụng làm nổi bật điểm giống nhau giữa truyện Chàng Trăng, truyện Nàng Han với truyện Thánh Gióng.
b) Tác giả đã không kể lại đầy đủ và cặn kẽ toàn bộ hai truyện mà chỉ kể và tả một sốhình ảnh, một sốchi tiết trong hai chuyện đó. Ví dụ:
+ Chàng Trăng không cười, không nói, cưỡi ngựa đá đánh thắng giặc bay lên mặt trăng.
+ Nàng Han hoá thành tiên bay lên trời, đền thờ trên dãy núi, những vũng ao chi chít là vết chân voi ngựa để lại.
Từ đó, chúng ta thấy, tác giả chỉ chọn những chi tiết, hình ảnh có lợi xung quanh việc làm sáng tỏ luận điểm: Truyện cổ các dân tộc miền núi (Chàng Trăng và Nàng Han) có nhiều những điểm giống với truyện Thánh Gióng ở miền xuôi.
Câu 3: Khi đưa các yếu tố tự sự và miêu tả vào bài văn nghị luận, cầu chú ý chọn các yếu tố có lợi cho việc làm sáng tỏ luận điểm không phá vỡ mạch lạc của bài văn nghị luận
II. LUYỆN TẬP
Bài tập 1:
– Các yếu tố tự sự:
- Sắp Trung thu, đêm trước rằm đầu tiên từ ngày bị giam giữ.
- Mười mấy ngày qua, trừ cái bực mình ban đầu vô cớ, chỉ là một xâu những vật lỉnh kỉnh…đáng ghét của bộ mặt nhà giam.
- Phải đi ra với đêm, phải tắm mình trong nguyệt, phải vui, phải làm thơ…
->Tác dụng: Giúp người đọc hình dung rõ hơn hoàn cảnh sáng tác và tâm trạng của nhà thơ
– Yếu tố miêu tả:
- Trời xứ Bắc hẳn trong, trăng hẳn tròn và sáng. Đêm nay trăng sáng quá chừng. Trong suốt, bao la, huyền ảo, vỗ về. Ngay bên cửa sổ, lồng bóng trong cây…
- Đêm nay rất đẹp, rạo rực bao nỗi niềm, cầm lòng không đậu, người tù phải thốt lên…
- Nó ăm ắp tình tứ, nó rạo rực, nó muốn yêu, muốn thưởng thức, muốn chan hoà, muốn giãi bày, bộc lộ…
-> Tác dụng: Làm cho người đọc như trông thấy trước mắt khung cảnh của đêm trăng và cảm xúc của người tù- thi sĩ, để nhận rõ hơn chiều sâu của một tâm tư ; ở đó, bên trong sự lặng im, có chứa đựng biết bao nhiêu tình cảm dạt dào trước trăng, trước đêm, trước cái lành cái đẹp.
Bài tập 2:
– Rất nên sử dụng các yếu tố tự sự và miêu tả khi cần làm rõ vẻ đẹp của bài ca dao Trong đầm gì đẹp bằng sen, vì:
- Yếu tố miêu tả để gợi lại vẻ đẹp của hoa sen (hình dáng, màu sắc…)
- Yếu tố tự sự: Có thể nêu một vài suy nghĩ, kỉ niệm của bản thân về lần đầu tiên nhìn thấy hoa sen, lúc ngắm cảnh đầm sen, chèo thuyền hái sen giữa trưa, chiều hè để thấy được vẻ đẹp thanh tao, trong sáng đến tinh khiết của loài hoa này.
