Trình bày tư tưởng Hồ Chí Minh về nội dung và hình thức của đại đoàn kết dân tộc
a) Nội dung của đại đoàn kết
Đại đoàn kết dân tộc là đại đoàn kết toàn dân trên nền tảng liên minh công-nông. Đây là luận điểm sáng tạo, đặc sắc của Hồ Chí Minh.
- Vì sao phải đoàn kết toàn dân?
+ Cách mạng là sự nghiệp của quần chúng nhân dân.
+ Cách mạng là việc lớn, không thể một hai người mà làm được.
+ Trong mỗi con người Việt Nam đều có ít nhiều lòng ái quốc. (Người ví khối đại đoàn kết dân tộc như hình ảnh bàn tay)
- Khái niệm “Dân” trong tư tưởng Hồ Chí Minh có biên độ rất rộng lớn. Đó là:
+ Toàn thể con dân nước Việt có lòng yêu nước, trừ một bộ phận ôm chân đế quốc, phản bội lại quyền lợi của dân tộc.
+ Là “mỗi một người con Rồng cháu Tiên”, không phân biệt đa số hay thiểu số, có tín ngưỡng hay không tín ngưỡng, không phân biệt “già, trẻ, gái trai, giàu nghèo, quý tiện”.
Dân trong tư tưởng Hồ Chí Minh vừa được hiểu với tư cách mỗi con người Việt Nam cụ thể, vừa là một tập hợp đông đảo quần chúng nhân dân, họ là chủ thể của khối đại đoàn kết dân tộc.
Người nói: “Ta đoàn kết là để đấu tranh thống nhất và độc lập Tổ Quốc, ta còn phải đoàn kết là để xây dựng nước nhà. Vậy ai có tài, có đức, có sức, có lòng phụng sự Tổ Quốc và phục vụ nhân dân thì ta đều đoàn kết với họ”.
- Nòng cốt của khối đại đoàn kết là liên minh công - nông - trí thức.
Người nhắc nhở: Trong khi tập hợp khối đại đoàn kết thì “lực lượng chủ yếu của khối đại đoàn kết dân tộc là liên minh công - nông, cho nên liên minh công - nông là nền tảng của mặt trận dân tộc thống nhất”. “Đại đoàn kết trước hết là đoàn kết đại đa số nhân dân, mà đa số nhân dân ta là công nhân, nông dân và các tầng lớp nhân dân lao động khác”. Về sau, Hồ Chí Minh mở rộng “liên minh công - nông và lao động trí óc làm nền tảng của khối đại đoàn kết toàn dân”. “Trong bầu trời không có gì quý bằng dân, trong thế giới không có gì mạnh bằng lực lượng đoàn kết của nhân dân”.
Thực hiện đại đoàn kết toàn dân phải kế thừa truyền thống yêu nước-nhân nghĩa-đoàn kết của dân tộc; đồng thời phải có tấm lòng khoan dung, độ lượng, tin vào nhân dân, tin vào con người.
- Phải có lòng khoan dung, độ lượng, thương yêu, tin tưởng con người.
Quan điểm này của Hồ Chí Minh đã kế thừa truyền thống nhân ái, khoan dung của dân tộc, trên cơ sở xác định rõ vai trò, vị trí đặc biệt quan trọng của nhân dân trong lịch sử và trong sự nghiệp cách mạng.
Người cho rằng: “Trong mấy triệu người cũng có người thế này, thế khác, nhưng thế này hay thế khác đều là dòng dõi của tổ tiên ta. Vậy nên, ta phải khoan hồng, đại lộ, ta phải nhận rằng là con Lạc cháu Hồng thì ai cũng có ít hay nhiều lòng ái quốc. Đối với những đồng bào lạc lối lầm đường, ta phải dùng tình thân ái mà cảm hoá họ. Có như thế mới thành đoàn kết, có đại đoàn kết thì tương lai chắc chắn vẻ vang”[1].
- Với Hồ Chí Minh, yêu dân, tin dân, dựa vào dân, sống, đấu tranh vì hạnh phúc của nhân dân là nguyên tắc tối cao.
- Luôn đứng vững trên lập trường của giai cấp công nhân, thực hiện đại đoàn kết với phương châm “nước lấy dân làm gốc”.
Nền gốc của đại đoàn kết là liên minh công-nông. Nền gốc vững vẫn cần phải đoàn kết với các tầng lớp nhân dân khác.
b) Hình thức của đại đoàn kết
Hình thức tổ chức của khối đại đoàn kết dân tộc là Mặt trận dân tộc thống nhất
- Mặt trận dân tộc thống nhất nhằm làm cho sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trở thành sức mạnh vật chất có tổ chức.
- Mặt trận dân tộc thống nhất là cách thức tổ chức quần chúng nhân dân, nhằm tạo sức mạnh cho quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và giải phóng xã hội.
- Mặt trận dân tộc thống nhất nhằm quy tụ mọi con dân Việt Nam vì quê hương, dân tộc.
- Mặt trận dân tộc thống nhất phải có các hình thức phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng ở mỗi giai đoạn (Mặt trận phản đế, Mặt trân Dân chủ, Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Tổ quốc, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam).
Một số nguyên tắc cơ bản về xây dựng và hoạt động của Mặt trận dân tộc thống nhất
- Mặt trận phải được xây dựng trên nền tảng khối liên minh công - nông - trí thức, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Mặt trận phải hoạt động trên cơ sở bảo đảm lợi ích tối cao của dân tộc, quyền lợi cơ bản của các tầng lớp nhân dân.
- Mặt trận phải hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ, bảo đảm đoàn kết ngày càng rộng rãi và bền vững.
- Mặt trận là khối đoàn kết chặt chẽ, lâu dài, thật sự, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
1. Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 2002, tập 4, tr.246-247
b) Hình thức của đại đoàn kết
Hình thức tổ chức của khối đại đoàn kết dân tộc là Mặt trận dân tộc thống nhất
- Mặt trận dân tộc thống nhất nhằm làm cho sức mạnh đại đoàn kết dân tộc trở thành sức mạnh vật chất có tổ chức.
- Mặt trận dân tộc thống nhất là cách thức tổ chức quần chúng nhân dân, nhằm tạo sức mạnh cho quần chúng nhân dân trong cuộc đấu tranh tự giải phóng mình và giải phóng xã hội.
- Mặt trận dân tộc thống nhất nhằm quy tụ mọi con dân Việt Nam vì quê hương, dân tộc.
- Mặt trận dân tộc thống nhất phải có các hình thức phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ cách mạng ở mỗi giai đoạn (Mặt trận phản đế, Mặt trân Dân chủ, Mặt trận Việt Minh, Mặt trận Liên Việt, Mặt trận Tổ quốc, Mặt trận Dân tộc giải phóng miền Nam Việt Nam).
Một số nguyên tắc cơ bản về xây dựng và hoạt động của Mặt trận dân tộc thống nhất
- Mặt trận phải được xây dựng trên nền tảng khối liên minh công - nông - trí thức, đặt dưới sự lãnh đạo của Đảng.
- Mặt trận phải hoạt động trên cơ sở bảo đảm lợi ích tối cao của dân tộc, quyền lợi cơ bản của các tầng lớp nhân dân.
- Mặt trận phải hoạt động theo nguyên tắc hiệp thương dân chủ, bảo đảm đoàn kết ngày càng rộng rãi và bền vững.
- Mặt trận là khối đoàn kết chặt chẽ, lâu dài, thật sự, chân thành, thân ái giúp đỡ nhau cùng tiến bộ.
1. Hồ Chí Minh toàn tập, Nxb CTQG, Hà Nội, 2002, tập 4, tr.246-247
