Trong các tác phẩm văn học thời trung đại , có rất nhiều các tác phẩm hay mang giá trị cao về nghệ thuật lẫn nội dung , nhưng em thích nhất là bài thơ " Bạn đến chơi nhà " của Nguyễn Khuyến . Bài thơ " bạn đến chơi nhà " được viết theo thể thơ thất ngôn bát cú đường luật nhưng lại có sự sáng tạo rất độc đáo , được viết theo mạch cảm xúc tuôn trào 1-6-1. Bài thơ kể về một tình bạn đằm thắm của đôi bạn già tri kỉ , qua đó thể hiện sự dí dỏm , hóm hỉnh tột đỉnh của ông.
" đã bấy lâu nay , bác tới nhà "
Nguyễn Khuyến là một nhà thơ kiệt xuất , nhưng song do thời nhiễu nhương , giặc Pháp xâm lược nước ta nên ông đã cao quan về ở ẩn một vùng quê hẻo lánh . Câu thơ được ngắt nhịp 7-3, đây là như một nụ cười , một sự reo vui , một nỗi niềm nhớ bạn của Nguyễn Khuyến khi được gặp lại ông bạn già sau nhiều năm xa cách. " Đã bấy lâu nay " thể hiện một quãng thời gian khá dài , từ " bác " ông dùng rất thân mật để chỉ đây là một người bạn quí , đây là một vị khách quí tới thăm ông . Em như cảm nhận được một lời chào thân thiện đan xen nỗi niềm vui sướng của đôi bạn già trong lần gặp lại nhau.
Đáng lẽ Nguyễn Khuyến sẽ tiếp đãi bạn mình một bữa ăn thịnh soạn do cây nhà lá vườn , nhưng Nguyễn khuyến đã tạo ra một tình huống tiếp đãi bạn khá oái oăm khiến em cũng thấy rất khó xử : Thức ăn dân dã cây nhà lá vườn đều có nhưng tất cả hiện lên trong hình thức tiềm ẩn. Tưởng chừng có nhưng thật ra không có thứ gì thể hiện sự hài hước , dí dỏm thể hiện qua từng câu biện minh :
ao sâu nước cả , khôn chài cá
vườn rộng rào thư khó đuổi gà
cải chửa ra cây , cà mới nụ
bầu vừa rụng rốn mướp đương hoa
đầu trò tiếp khách , trầu không có "
Chợ thì ở xa , trẻ con không có để sai vặt , bầu vừa rụng rốn , cá thì ao sâu khó bắt , gà thì vườn rộng , rào thư khó đuổi, cải vừa hết mùa , cà lác đác chớm nụ , mướp đang ra hoa. sự hóm hỉnh đã lên tới tột đỉnh khi " miếng trầu là đầu câu chuyện cũng không có ". Nhà thơ đã vẽ lên một lời biện minh rất chính đáng , nhưng song cũng là thể hiện nhà thơ sống rất giản dị , dân dã , trong một ngôi nhà nhỏ với đủ các loại cây trồng. Khi đọc đoạn thơ em đã rất thảng thốt mà đến thương cảm : Nhà thơ Nguyễn Khuyến đã sống một cuộc đời thiếu thốn vậy sao ?... Nguyễn Khuyến đã cho người đọc người nghe cảm nhận được cuộc sống thanh nhàn , giản dị của mình , đồng thời qua đó thể hiện tính cách thanh minh , liêm bạch , không màng danh lợi , không màng một cuộc sống giàu sang , giàu có của quan. Ông tạo ra một tình huống như vậy , vừa là một sự đùa vui , vừa nói lên sự mong ước tiếp đãi bạn chu đáo cả về vật chất lẫn tinh thần, lại vừa nhấn mạnh được cái tình. Chỉ là một sự chân tình , đằm thắm của tình bạn cũng bù đắp được những thiếu hụt , thiếu thốn của vật chất :
" bác đến chơi đây , ta với ta ! "
Câu cuối cùng vừa là câu hay nhất cũng vừa là câu có ý nghĩa nhất của bài thơ. Câu thơ nhấn mạnh từ " ta với ta " như muốn nói rằng tình bạn tri ân , tri kỉ không cần của cải vật chất mà chỉ cần tình bạn chân thực mà thôi. Nếu có tình bạn chân thực , nó sẽ vượt qua tất cả những gì thiếu thốn của vật chất , vượt qua hoàn cảnh khó khăn , thiếu thốn. Tình bạn của Nguyễn Khuyễn vẫn đẹp mãi , vẫn trong trắng mãi khi đôi bạn biết cảm thông chia sẻ cho nhau . Đây cũng là ý nghĩa chính của bài thơ , cô đọng cảm xúc mà lời văn vẫn khẳng định rõ ràng , mạch lạch tình bạn thân thiết , đằm thắm .
Nếu như trong bài qua đèo ngang của bà huyện thanh quan , " ta với ta " là một tâm sự , là nỗi niềm nhớ nước , thương gia đình của bà huyện thanh quan giữa Đèo ngang mênh mông , trống trải , hoang vắng thì " ta với ta " trong bài thơ bạn đến chơi nhà của Nguyễn Khuyến rất ấm áp , vui mừng xiết bao khi có một tình bạn chân thực như thế !...
Ngôn ngữ của bài thơ bạn đến chơi nhà dân dã đời thường , hầu hết là các từ thuần việt , nhưng các từ thuần việt ấy phong phú đã qua chọn lọc , làm cho ngôn ngữ trở nên điêu luyện . Bối cảnh tiếp đãi bạn của ông cũng thật oái oăm tạo nên một nghịch cảnh , nhưng ngay sau đó lại là một tình bạn đậm đà...
Bài thơ bạn đến chơi nhà không chỉ thoáng qua sự hóm hỉnh , dí dỏm của Nguyễn Khuyến mà còn là một nụ cười vui sướng hãnh diện khi mình có một tình bạn chân thành , một ông bạn già hiểu nỗi niềm của mình . Bài thơ không chỉ là niềm xúc động vô bờ bến của riêng Nguyễn Khuyến , mà còn là nỗi niềm xúc động của muôn triệu người dân Việt Nam.
